Restauratie Werfkelders Utrecht

In opdracht van de gemeente Utrecht heeft Gebr. De Leeuw B.V. gedurende 1,5 jaar tien werfkelders aan de Kromme Nieuwegracht gerestaureerd. De werkzaamheden aan de Utrechtse werfkelders zijn stap voor stap in beeld gebracht. 

Klik hier voor het bekijken van de bijbehorende video of lees hieronder de uitgebreide beschrijving van het project. Zou jij ook graag willen bijdragen aan dit mooie restauratieproject en andere werken binnen ons bedrijf? Dan zijn wij op zoek naar jou! Neem dan contact op met ons.

De gewelven en kluismuur zijn aan de binnen- en buitenzijde volledig hersteld van scheuren en andere beschadigingen. Met originele bouwmaterialen worden de werfkelders terug gebracht naar de originele staat. Eén kelder moest zelfs grotendeels worden herbouwd, inclusief de fundering. Het herstelwerk van in totaal 10 kelders is gefaseerd uitgevoerd.

Om van elke kelder afzonderlijk de herstelpunten te kunnen bepalen, moest iedere kelder eerst aan de bovenzijde worden vrij gegraven. Dit gebeurde handmatig, omdat de kelders onder de weg niet mogen worden belast met het gewicht van graafmachines. De vrijgekomen grond werd afgevoerd met elektrisch aangedreven kruiwagens. Aan de smalle grachten in het hart van de stad wil de gemeente Utrecht geen materieel op brandstofmotoren. Daarom is al het werk uitgevoerd met elektrisch materieel, dat vanaf het vaste net van elektriciteit werd voorzien.

Met nauwkeurige meetapparatuur is continu gecontroleerd dat er geen trilling of verplaatsing optreed aan gebouwen in de directe omgeving.
Een flink aantal kelders had scheuren in het gewelf. De kleine scheuren konden worden voorzien van spiraalankers.
Waar de beschadigingen groter waren, zijn de grote klooster-mopstenen waaruit de gewelven zijn opgebouwd, verwijderd en na schoonmaken allen opnieuw gebruikt in het herstelde metselwerk.
In de kluismuren zijn kleine beschadigingen rond de ankers geïnjecteerd met speciale vloeibare specie. En de kluismuren zijn waar nodig opnieuw gevoegd, ook onderwater.

Druk op de kluismuur
Voor de aanwezige smeetijzeren trek- ankers zijn traditioneel vervaardigde nieuwe exemplaren aangebracht op de oorspronkelijke plaatsen. De ankers die lopen vanaf de kluismuur tot aan de woningen, zijn bedoeld om het wijken van de kluismuur te voorkomen.
Als aanvulling hierop zijn op de gewelven tegen de kluismuur aan, L-vormige betonnen wanden aangebracht, om zo de door het autoverkeer veroorzaakte druk op de bovenmuur te reduceren.
Vervolgens is de bovenzijde van de gewelven voorzien van een waterdichte coating. In de kelders zijn de vloeren vervangen. Zo kunnen de werfkelders weer decennia mee.

Vanaf de fundering opnieuw opgebouwd
Eén kelder bleek in zo’n slechte staat dat de volledige kluismuur inclusief fundering en de helft van het gewelf moest worden afgebroken.
De niet meer dragende houten “fundering” onder de kluismuur is verwijderd en vervangen door stalen boorpalen. Daartussen zijn stalen platen hydraulisch gedrukt en onder water afgelast. Hierop is een grote hoeklijn aangebracht met daarop prefab-elementen. Gelijktijdig is de keldervloer gefundeerd met groutpalen, waarop een constructievloer is aangebracht, die in de bewapening is verbonden met de prefab elementen.
Op de prefab elementen is de kluismuur gemetseld met daarin de karakteristieke ornamenten voor de leuning en de doorvoer van het hemelwater. Het keldergewelf is opgemetseld met de originele kloostermoppen.

Maatwerk
De hoeveelheid en aard van restauratiewerk, werd per kelder pas zichtbaar na het bloot leggen van de bovenzijde van de kelder. Zo was elke kelder opnieuw een verrassing. Dit maakt het werk uitdagend en veelzijdig. Met telkens nieuwe uitdagingen die door de projectleiding van Gebr. de Leeuw en de Gemeente Utrecht als gezamenlijk team werden aangegaan. De voor deze klussen zo noodzakelijke goede samenwerking op uitvoeringsniveau, van opdrachtgever en opdrachtnemer is hier zeer goed. En dat werpt zijn vruchten af.
Het niet vooraf kunnen bepalen wat je gaandeweg het werk zult tegenkomen, maakt ook dat dergelijk werk niet in een bestek te gieten is en aan te nemen voor een vaste prijs.
Wel hebben de aannemer en de gemeente beiden vooraf een raming gemaakt en de werkelijke kosten zijn daar onder gebleven.

Passend materieel
Voor werkzaamheden als het aanbrengen van stalen boorpalen en hydraulisch drukken van staalplaten hebben we onder meer een werkschip en een boorschip met beiden een doorvaartbreedte van 3 meter, een doorvaarthoogte van 1,45 m en een vaardiepte van 60 cm. Compact materieel ideaal voor dergelijke smalle grachten. Beiden schepen zijn volledig elektrisch, zowel in voortstuwing als ook het uitvoeren van de werkzaamheden. Naast het zelf bouwen van onze schepen en pontons, zijn we niet ongewoon om een nieuwe machine te bouwen voor een specifiek project. Zo hebben we voor de Kromme Nieuwegracht de hydraulische staalplatenpers gebouwd.

De werkzaamheden aan de Utrechtse werfkelders zijn stap voor stap in beeld gebracht. Klik hier of scan onderstaande QR-code voor de 4 minuten durende online video.